PAATU - PALUMEU
ONZE GEMEENSCHAP
De Wayana gemeenschap is gevestigd in het noordelijke Amazonegebied van Suriname, Frans Guyana en Brazilië. In Suriname leven de Wayana's aan de oevers van de Lawa, Litani, Oelemari en de bovenste Tapanahoni-rivieren. Ze arriveerden hier rond het midden van de 18e eeuw vanuit Brazilië en vestigden zich in Apetina (Puleowime), Palumeu en Kawemhakan (Anapaike) de Ndyuka en Aluku Marrons hadden zich al gevestigd langs de Tapanahoni en Lawa rivier.
Het inheemse Wayana-gebied in Suriname ligt aan de oevers van de Lawa en de bovenste Tapanahoni-rivier in het zuidoosten van het land, er wonen ongeveer 800 inwoners. Wereldwijd zijn er nog maar ongeveer 2500 Wayana's over. De Wayana-inheemse bevolking leeft in een gebied van bijna 31.000 vierkante kilometer. Dit gebied is de thuisbasis van gepassioneerde gemeenschappen die in zes kleine dorpen en kampen wonen; Apetina (500), Kawemhakan (85), Kumakupan (35), Lensi dede (40), Palumeu (300, Wayana en Trio-gemeenschap) en Tutu Kampu (50).
“In Wayana-legendes wordt vaak verteld over de grote bosgeest; Meliimë de jaguar. Meliimë de jaguar wordt door de Wayana's gebruikt als teken voor eenheid en onoverwinnelijkheid, met andere woorden: samen staan we sterk".
PALUMEU
Palumeu is een inheems dorp in het hart van het Amazone-regenwoud in Suriname en grenst aan de Tapanahoni-rivier. Ongeveer 300 Trio- en Wayana inheemsen leven hier tussen vele speciale diersoorten. Het is een traditioneel inheems dorp, waar mensen nog steeds leven volgens de oude tradities. Het dorp wordt bestuurd door de kapitein en zijn baja's, de inwoners leven van de jacht, visserij en kleinschalige akkerbouw. Palumeu is tegenwoordig vooral afhankelijk van (eco) toerisme.
ONZE MISSIE
Onze missie is het behouden van onze leefgebieden, de medische, maatschappelijke en economische elementen verbeteren en ontwikkelen. Deze ontwikkeling zal met en door de bevolking van Palumeu gerealiseerd worden Deze missie is vertaald naar korte en lange termijn doelen gericht op het behoud van onze Wayana en Trio identiteit.
Duurzame leefomgeving
- veilige en schone gebieden om te wonen [landrechten]
- 24/7 duurzame energie voor Palumeu
- schoon drinkwater voor Palumeu
- duurzaam landgebruik en behoud van ecosystemen
- verbeterde landbouwmethoden (minder “slash and burn”)
Milieu
- kwikvrij mijnbouw
- schone rivieren en kreken
- afvalbeheer
- landherstel
Beschermen van ons territorium
- afbakening en mapping van het Wayana-gebied
- planningssysteem voor beheer van landgebruik; inrichten van verschillende gebieden voor (jacht, landbouw of natuur)
- duurzaam gebruik van het gebied
- gebied beschermingsplan
- een inventarisatie van de bestaande biodiversiteit
Educatie
- Wayana en Trio taaltrainingen
- Nederlandse taaltraining
- Engelse taaltraining
- technische praktijktrainingen (reparatie van buitenboordmotor, kettingzaag, houtbewerking, elektriciteit etc.)
- cursussen over de Wayana en Trio cultuur, tradities en gebruiken
- leiderschapstrainingen
- cultuur training in Westers denken
- cultuur trainingen voor niet Wayana's over de Wayana en Trio gebruiken en gewoonten
- capacity building voor jongeren en traditionele leiders en zelf te bepalen ontwikkel punten
Sociale gezondheid
- voorlichting en preventie om de hoge zelfmoordcijfers te verlagen
- voorlichting en preventie van huiselijk geweld en seksueel misbruik
- voorlichting en preventie mbt tienerzwangerschap, tienerouders en tienermoeders
- voorlichting en preventie van kwik vergiftiging
Etakëlë
- Samenwerking tussen de Wayana en Trio gemeenschap in Suriname op basis van hun gedeelde visie
- Samenwerking tussen de Wayana-bevolking van Suriname, Frans-Guyana en Brazilië
- De paden tussen Suriname, Frans Guyana en Brazilië begaanbaar maken
- Heropleving van cultuur, tradities en gewoonten
Inheemse volken hebben het recht om deel te nemen aan de besluitvorming over zaken die hun rechten zouden aantasten, door vertegenwoordigers die zij volgens hun eigen procedures hebben gekozen, en om hun eigen inheemse besluitvormingsinstellingen te behouden en te ontwikkelen.
Article 18, United Nations: Doc.18_declaration rights indigenous peoples